Afgelopen week hebben we vanuit de Refugee Academy de eerste co-creatie bijeenkomst georganiseerd met burgerinitiatieven en sociale ondernemingen uit verschillende delen van Nederland om te kijken naar de betekenissen van hun rol voor de inclusie van vluchtelingen. Deze tekst geeft meer uitleg over de achtergrond van deze bijeenkomst en wat er zoal naar voren is gekomen tijdens deze eerste sessie. Daarnaast blikken we ook vooruit naar de tweede co-creatie sessie op donderdag 22 oktober. 

In de afgelopen jaren zijn veel prachtige initiatieven ontstaan die op een of andere manier bijdragen aan de ontvangst, begeleiding en inclusie van nieuwkomers in Nederland. Vanuit de Refugee Academy proberen we de kracht en het potentieel van deze initiatieven zichtbaar te maken. Dit doen we onder meer in het project Learning Crossroads for Refugee Inclusion. Afgelopen jaar hebben we onder andere twee intensieve bijeenkomsten gehouden met initiatieven uit Amsterdam die met elkaar verbonden zijn in het netwerk ‘De Breakfast Club’ om samen te werken aan een collectief verhaal over het belang van deze initiatieven.

In de afgelopen maanden hebben we het voeren van interviews noodgedwongen op een lager pitje moete zetten. Deze tijd hebben we gebruikt om te werken aan een verhaal waarin we alle verhalen en kennis bundelen die vanuit eerdere interviews en masterclasses was verzameld. Hierin verbinden we de aanpak van verschillende initiatieven die zich inzetten voor nieuwkomers (op het gebied van alternatieve huisvestiging, begeleiding, kunst maken, ontmoeting, toeleiding naar werk, ondernemerschap, en andere). We proberen hier een groter plaatje van te maken. Tegelijkertijd hebben wij vanuit onze kennis als onderzoekers een visie neergezet over de potentiële kracht van initiatieven. Waarom hebben we dit veld als samenleving nodig? Wat kunnen we er van leren?

Om dit verhaal meer duiding te geven, organiseren we twee co-creatie bijeenkomsten met initiatieven uit heel Nederland om samen naar dit verhaal te kijken en te kijken hoe het verhaal verder aangescherpt kan worden zodat alle initiatieven er zich vanuit hun eigen ervaringen in kunnen herkennen.

Afgelopen week vond de eerste sessie plaats. Helaas konden we elkaar niet fysiek ontmoeten vanwege de maatregelen omtrent het corona-virus. Maar door middel van een videobelverbinding via Zoom konden we gelukkig van de nood een deugd maken: de online bijeenkomst gaf de mogelijkheid  de initiatieven van buiten Amsterdam te betrekken in verder gedachte wisseling tijden de bijeenkomst.

Centraal tijdens de bijeenkomst stond het rapport “De kracht van een alternatief verhaal voor inclusie van vluchtelingen: de bijdrage(n) van burgerinitiatieven voor vluchtelingen in de Nederlandse samenleving”, een zogenaamd ‘groei-document’, die door co-creatie steeds verder ontwikkeld wordt.

In dit rapport wordt de betekenis  van de verschillende initiatieven voor diverse fases in de eerste periode van het leven van de statushouders als puzzelstukjes bij elkaar gebracht, om zo een gezamenlijk beeld te vormen. Tijdens de co-creatie bijeenkomst kwam naar voren dat veel deelnemers zich herkenden in het verhaal in het rapport. Het rapport is daarnaast ook een praktische tool om continu te reflecteren op de kansen en uitdagingen van deze initiatieven; het werkt als een reminder om als initiatief jezelf een spiegel voor te houden en te controleren of de ‘dans’ die gemaakt wordt voor de inclusie van vluchtelingen nog steeds wordt vormgegeven door gelijkwaardige ‘danspartners’.

Tijdens de eerste sessie werd al snel duidelijk op welke vlakken dit verhaal verder aangescherpt kan worden. Zo is allereerst het collectieve verhaal van de initiatieven niet slechts een aanvulling op de bijdrage die geleverd wordt vanuit meer formele en geïnstitutionaliseerde organisaties als gemeentes en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). Beide verhalen vormen juist onderdelen die complementair zijn aan elkaar; ze zijn beide nodig – én hebben elkaar nodig – voor succesvolle inclusie van vluchtelingen in de Nederlandse samenleving.

Een tweede punt voor verdere aanscherping betreft het feit dat een aantal deelnemers zich niet herkent in of weinig verbinding voelt met de term ‘burgerinitiatief’. Voor hen past de term ‘sociale onderneming’ vaak beter bij wat ze in de praktijk doen, ook al zijn ze soms als burgerinitiatief gestart of baseren ze hun werk op principes die we ook veel bij burgerinitiatieven terug zien. De uitdaging voor het ‘groei-document’ is dus om te kijken of op welke manieren er woorden gegeven kunnen worden die recht doen aan de diversiteit in praktijk en ervaringen van de verschillende initiatieven.

Tijdens de eerste co-creatie sessie werd ook veelvuldig de vraag gesteld hoe nu daadwerkelijk impact te creëren vanuit het collectieve verhaal dat door burgerinitiatieven en sociale ondernemingen gevormd wordt. Hoe kunnen succesvolle allianties gemaakt worden tussen de initiatieven en meer gevestigde organisaties, en hoe kan het opgetekende verhaal hierbij gebruikt worden? Voor de tweede co-creatie sessie nemen we daarom deze vraag als uitgangspunt.

Tijdens de tweede co-creatie sessie heeft dr. Elena Ponzoni ook nog een presentatie gegeven over het rapport "De Kracht van een Complementair Verhaal". Het volledige rapport is hier te downloaden als PDF. De slides van de presentatie vind je hier. 

Illustraties: Parisa Akbarzadehpoladi

Dit artikel is eerder verschenen op de website van de Refugee Academy.