In deze blogreeks ‘Verhalen van burgerinitiatieven’ delen initiatieven hun ervaringen rondom inclusie van vluchtelingen in Nederland. Door de verschillende verhalen van initiatieven samen te brengen, willen we een ruimte creëren waar initiatieven ervaringen met elkaar kunnen delen,  op hun eigen manier en in hun eigen woorden. Wel stellen wij hiertoe een aantal vragen: Tegen welke problemen of uitdagingen lopen zij aan binnen hun initiatief? Wat zijn geleerde lessen uit het verleden, en waar liggen kansen in de toekomst? Wat betekent inclusie voor deze initiatieven en hoe geven zij hier vorm aan? Voor deze blog zijn wij in gesprek gegaan met Marilou Evelo, oprichter van About a Jacket (www.aboutajacket.nl) een borduuratelier dat als laagdrempelige leer-en ontmoetingsplek functioneert voor vluchtelingenvrouwen uit Hoorn en omgeving. Lees snel verder voor het verhaal van About a Jacket.

De mogelijkheden van creativiteit

“Bij ons initiatief komen vluchtelingenvrouwen uit Hoorn en omgeving in een kleurrijke ruimte samen om iets te doen voor en met andere vrouwen. We borduren jasjes, delen verhalen, oefenen de taal en bouwen een netwerk op. Borduren dient als een belangrijk middel om bij ons het gesprek met elkaar aan te gaan en rust te creëren. Echter, ondanks goede bedoelingen, blijft het soms lastig om je werkelijk in de ander te verplaatsen. Dit vraagstuk en de mogelijkheden die creativiteit kan bieden, willen wij graag in deze blog bespreken.  

Gedurende het jaar werken we bij About a Jacket telkens aan drie terugkerende projecten: Internationale Vrouwendag (8 maart), Wereldvluchtelingendag (20 juni), en de Vredesweek (3e week van september). Met deze projecten proberen we aandacht te vragen voor de vluchtelingenvrouwen en zoeken we op deze manier ook naar verbinding. Onlangs is het project voor de Vredesweek afgesloten. Dit jaar stond Eritrea in de schijnwerpers en vorig jaar was dat Afghanistan. Tijdens de week hebben we een aantal workshops Eritrees borduren georganiseerd. Tijdens deze workshops waren het de vluchtelingen die de lakens uitdelen. Op deze manier vinden zij niet alleen een deel van hun eigenwaarde weer terug, maar ontstaat er ook een interessante dynamiek tussen de vluchtelingenvrouwen en de Nederlandse deelnemers. Een win-win situatie dus.

Een plek om stil te kunnen staan

Aanvankelijk was About a Jacket opgezet met een commercieel doel. Een borduuratelier waar vluchtelingenvrouwen uiteindelijk een contract aangeboden zouden krijgen. We gingen er naïef en onbevangen in, maar al snel bleek, door echt mét de vrouwen in gesprek te gaan en te werken, dat een betaalde baan niet alles oplost. Tegenwoordig moet alles zo snel mogelijk gebeuren in onze samenleving. Vooral de regering, fondsen en de gemeente willen het liefst zo snel mogelijk doelen en resultaten zien. Maar de vrouwen bij About a Jacket hebben juist behoefte aan een plek om stil te kunnen staan. Zij hebben alles wat voor hen ‘normaal’ was achter zich gelaten en bouwen in Nederland een nieuw leven op. Daarvoor moet je weten wie je bent, of zoals in de woorden van Kofi Annan: ‘Leven is kiezen. Maar om goed te kiezen moet je weten wie je bent en waar je voor staat, waar je naartoe wilt en waarom je daar wilt komen.’

In onze gehaaste maatschappij is het borduuratelier zo’n plek om te onthaasten. Een laagdrempelige veilige ruimte voor vrouwen. We hebben een vertrouwensband met elkaar opgebouwd en voeren gesprekken die niet worden gevoerd bij andere mensen of instanties. Er is hier geen bureaucratie. Er zijn hier geen loketten of strikte regels.  

Borduren is bij ons hét middel om die rust te creëren. Het is het tegenovergestelde van  die samenleving waarin afspraken, resultaten en tijd centraal staan. In die maatschappelijke context worden de vrouwen die komen bij About a Jacket vaak weggezet als een kwetsbare groep, en worden zij soms gezien als een last voor de maatschappij. Wie zij zijn, wat hun verhaal is, en hoe zij een bijdrage kunnen leveren, is verder onzichtbaar voor de samenleving. Het borduren van de jasjes toont het tegenovergestelde. Het is een ‘zichtbaar’ product. Een universele taal die symbool staat voor de talenten van de vrouwen. Het creëert verbintenis: vrouwen met verschillende achtergronden borduren ieders een stukje van de jas en gezamenlijk vormen deze stukjes één geheel. Het borduurwerk visualiseert de verhalen van de vrouwen.

Een gezamenlijke reis

Bij ons is het dus belangrijk om naar elkaars verhaal te luisteren. Hiermee creëer je vertrouwen en respect voor elkaar. We proberen ons in de ander te verplaatsen, maar soms blijft dat lastig. We zijn immers allemaal een product van de maatschappij waarin we zijn opgegroeid. De ander is voor jou een andersdenkende, terwijl jij voor de ander een andersdenkende bent. Soms is het daardoor moeilijk een werkelijk gesprek met elkaar aan te gaan, omdat je vaak onbewust beïnvloed wordt door bepaalde beelden over jezelf en ander.  Zo hadden wij bijvoorbeeld gedacht dat vluchtelingenvrouwen bij voorbaat goed zouden zijn in het borduren.  Achteraf gezien een wat vreemde veronderstelling, en daar kwamen we achter toen we eenmaal met elkaar in contact zijn gekomen. Door ontmoeting hebben we niet alleen onze verwachtingen en werkwijze aangepast, maar konden we ook onze beelden nuanceren. Dan begonnen we met de vraag van wat ze kunnen en wat ze willen leren en daarmee is ons gezamenlijke reis begonnen. We gingen écht samen aan de slag.

Reflecteren op je eigen blinde vlekken

De gemeente daarentegen bleef vragen naar de mogelijkheid tot een betaalde baan voor de vrouwen, terwijl dat dus niet bleek te passen bij About a Jacket. De verwachtingen van gemeentes en andere grote organisaties botsen soms met de praktijk die wij tegenkomen in het samenwerken met de vluchtelingenvrouwen. Tegelijkertijd hebben wij zelf soms ook verkeerde beelden en verwachtingen van de vrouwen waarmee we werken. Voor ons zijn dit twee vraagstukken die we willen voorleggen aan andere initiatieven die werken aan inclusie van vluchtelingen in Nederland. Hoe reflecteren zij op hun eigen blinde vlekken of ongedifferentieerde/ongenuanceerde beeldvorming over verschillende groepen vluchtelingen? En hoe kaarten zij misplaatste verwachtingen bij andere partijen waarmee wij met ons werk te maken krijgen aan?

Hoe reflecteren initiatieven op hun eigen blinde vlekken of ongedifferentieerde/ongenuanceerde beeldvorming over verschillende groepen vluchtelingen?

 

Ondanks de uitdagingen die we de afgelopen vijf jaar zijn tegen gekomen, hebben we al die jaren veel van elkaar geleerd. En we leren nog steeds. Het is een constante reis die wij maken.”

Op 7 en 8 oktober 2021 (van 9:30 uur tot 13:00 uur) houdt About a Jacket open dagen. Meer informatie is te vinden hun website.

Learning Crossroads for Refugee Inclusion

Dit verhaal is opgetekend door Roona Derksen (student-assistent Learning Crossroads for Refugee Inclusion-project) en Kay Mars (projectcoördinator en junior onderzoeker Refugee Academy), naar aanleiding van een gesprek met Marilou Evelo (oprichter van About a Jacket). Meer weten over About a Jacket? Bekijk dan hun profielpagina op deze website. Heb je zelf een interessant verhaal dat je met een breder publiek wilt delen? Neem dan contact met ons op! We maken graag ruimte voor jouw verhaal.